Χριστιανικός γνωστικισμός

Συγχρόνως με την ανακάλυψη των κειμένων της Νεκρής Θάλασσας στην Παλαιστίνη το 1947 έγινε και μια άλλη σε ένα χωριό της Αιγύπτου κοντά σε μοναστήρι που είχε ιδρύσει ο Μέγας Αθανάσιος. Πρόκειται για τη μεγάλη συλλογή των κειμένων του χριστιανικού γνωστικισμού στο Nag Hammadi στην Αίγυπτο. Στα κείμενα αυτά βρίσκουμε την ανταπόκριση της χριστιανικής Εκκλησίας στο τεράστιο σημασίας κίνημα του γνωστικισμού, που κατέκλυζε τον μεσογειακό κόσμο τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού.

Τα παράξενα αυτά κείμενα έχουν αξία καθεαυτά αλλά και για την πληρέστερη κατανόηση εκκλησιαστικών πολεμικών αντιδράσεων, ζυμώσεων και θεσμών (χριστολογία, ασκητισμός, επισκοπάτο, ομολογία πίστεως, κανόνας της Αγίας Γραφής, κ.ά.). Πρόκειται για μεγάλης σημασίας αρχαιολογική ανακάλυψη του περασμένου αιώνα, που βοηθάει να καταλάβουμε έναν μεγάλο αριθμό από αντιδράσεις της χριστιανικής Εκκλησίας κατά τους τρεις πρώτους αιώνες της ζωής της εντός του ελληνιστικού περιβάλλοντος, όπου συναντήθηκε με τον γνωστικισμό.